🌿 आयुर्वेद - एलोवेरा

आजकल प्राय: लोगों के घरों के गमलों में घृतकुमारी अर्थात एलोवेरा के पौधे दिखाई पड़ जाते हैं। पूरी तरह से हरे रंग का मोटे गुदेदार पत्‍तेदार वाला यह पौधा लोग अपने घरों की शोभा बढ़ाने के लिए इस्‍तेमाल में लाते हैं, लेकिन इसका औषधीय प्रयोग भी किया जाता है। आप एलोवेरा से अपना और अपने परिवार की बहुत सी बीमारियों का इलाज कर सकते हैं, तो आइए जानें एलेवोरा का इस्तेमाल किन-किन रोगों के इलाज के लिए किया जा सकता है।

एलोवेरा का पौधा छोटा होता है जिसके पत्‍ते मोटे, गूदेदार होते हैं और यह चारो तरफ लगे होते हैं। एलोवेरा (Aloe Vera) के पत्‍ते के आगे का भाग नुकीला होता है और इसके किनारों पर हल्‍के कांटे होते हैं। पत्‍तों के बीज से फूल का दंड निकलता है जिस पर पीले रंग के फूल लगे होते हैं।

भारत के कई ग्रंथों जैसे कि अमरकोष, भावप्रकाश आदि में घृतकुमारी की चर्चा मिलती है। स्थान एवं अलग अलग देशों में एलो वेरा की कई प्रजातियां पाई जाती हैं जिनका प्रयोग चिकित्सा में किया जाता है। मुख्यतया इसकी दो प्रजातियों का चिकित्सा में विशेष तौर पर प्रयोग किया जाता है।

 ☆ एलोवेरा के उपयोग  :

एलोवेरा का किसी न किसी रूप में इस्तेमाल करने से आपकी स्किन, बाल और पूरी हेल्थ के लिए बेहद फायदेमंद रहता है। आप एलोवेरा चेहरे पर भी कई तरीकों से इस्तेमाल कर सकते हैं। लिमिटेड मात्रा में एलोवेरा का जूस आपकी हेल्थ के लिए भी फायदेमंद हो सकता है। दिन की शुरुआत एलोवेरा जेल ड्रिंक के साथ करें। अगर आपके पास एलोवेरा का पौधा है तो आप ऑर्गेनिक एलोवेरा जेल भी बना सकती हैं। और जिन लोगों की नजर में यह मुश्किल काम है वे बाजार से एलोवेरा जेल आसानी से खरीद सकते हैं।

• स्किन में ऐसे इस्तेमाल करें एलोवेरा :

ये गाढ़ा जेल स्किन के लिए बेहद फायदेमंद माना जाता है। यह ड्राई और फ्लेकी त्वचा को हाइड्रेट और मॉइश्चराइज रखती है। अगर आपकी त्वचा डल और थकी हुई लग रही है तो आप एलोवेरा जेल के फेस पैक की तरह इस्तेमाल कर सकते हैं, आप अपने घर के फेसपैक्स में एलोवेरा जेल डालकर इन्हें ज्यादा इफेक्टिव बना सकते हैं।

1.त्वचा को रखे जवान :

प्री-मैच्योर एजिंग की पहली निशानी झुर्रियां और फाइन लाइन्स होती है। कॉस्मेटिक ट्रीटमेंट्स और केमिकल प्रोडक्ट्स में बड़ी रकम खर्च करने से बेहतर है आप कम उम्र से ही त्वचा की देखभाव करना शुरू कर दें। 

एलोवेरा जेल को चेहरा पर लगाएं और इसे अपना जादू करने दें। एलोवेरा की पत्ती में बीटा कैरोटी, विटमिन ए और विटमिन ई जैसे कई ऐंटीऑक्सिडेंट्स होते हैं। ये सारी चीजें आपकी स्किन के टेक्सचर को अच्छा करती हैं और इसमें प्राकृतिक कसाव बनाए रखती हैं।

  • एलोवेरा फेसपैक :

1 चम्मच एलोवेरा जेल और 1 चम्मच इंस्टंट ओटमील में आधा चम्मच ऑलिव ऑइल मिलाएं और स्मूद पेस्ट बना लें।

इसे पूरे चेहरे और गर्दन पर लगाएं और 30 मिनट तक सूखने दें।

ठंडे पानी से धो लें।

ओटमील से चेहरा स्क्रब होगा वहीं ऑलिव ऑइल पोषण देगा और एलोवेरा जेल से खोई नमी वापस मिलेगी।

2. सनबर्न में राहत दे और टैनिंग घटाए :

एलोवेरा जेल सुरक्षा की परत की तरह काम करता है और नमी को वापल लौटता है। यह त्वचा की एपीथीलियल लेवल को हील करता है। इसमें ऐंटीऑक्सिडेंट की मात्रा बहुत ज्यादा होती है जिससे त्वचा बहुत जल्दी हील होती है। एलोवेरा जेल कुछ घंटों को लिए फ्रिज में रखें और सनबर्न स्किन पर पर्याप्त मात्रा में लगाएं। इससे आपको तुरंत ठंडक मिलेगी साथ ही आपकी त्वचा जल्दी हील भी होगी।

• मॉइश्चराइजर :

एलोवेरा में 99.5 % वाटर कंटें, हाइड्रेट्स होते हैं जो नॉर्मल, ड्राई औऱ ऑइली स्किन को रिज्यूवेनेट करते हैं। यह बॉडी, फेस, लेग्स, आर्म्स और हेयर के लिए बढ़िया मॉइश्चराइजर होता है। ड्राई स्किन के लिए आप इसे एडिशनल मॉइश्चराइजिंग एजेंट्स जैसे ऑलिव ऑइल या ओट्स के साथ इस्तेमाल कर सकते हैं।

3. कट्स और रैशेज के इलाज में कारगर :

इसके ऐंटी-इनफ्लैमैटरी गुणों के चलते एलोवेरा जेल से कीड़ों के काटने और रैशेज में भी राहत मिलती है। आप छोटे-मोटे कट्स पर लगा सकते हैं। इसकी सूदिंग प्रॉपर्टीज के चलते इसे आफ्टर शेव लोशन की तरह भी इस्तेमाल किया जा सकताहै। इसे हाथों-पैरों की वैक्सिंग और शेविंग के बाद भी इस्तेमाल किया जा सकता है। यह आपकी त्वचा को ठंडक देगी साथ ही खोई नमी भी लौटाएगी।

• बालों के लिए भी उपयोगी है एलोवेरा :

1. बढ़िया कंडिशनर : 

एलोवेरा जेल का कंडिशनिंग पावर इतना जबरदस्त है कि यह महंगे से महंगे कंडिशनर्स को मात दे सकता है। एलोवेरा में प्रोटियोलिटिक एंजाइम काफी मात्रा में पाए जाते हैं। ये एंजाइम डेड सेल्स निकालते हैं और सेल रिजेनरेशन में मदद करते हैं इसत रह से आपके बाल रिपेयर होते हैं।

एलोवेरा की प्रकृति मॉइश्चराइजिंग होती है। यह आपके बालों को नरिश करता औऱ मजबूत बनाता है साथ ही नैचरल शाइन भी देता है। शैंपू को बाद आप एलोवेरा जेल को कंडिशनर के तौर पर इस्तेमाल कर सकते हैं वहीं लीव-इन कंडिशनर के तौर पर भी बालों पर लगा छोड़ सकते हैं।

एलोवेरा जेल और पानी की बराबर मात्रा एक स्प्रे बॉटल में मिलाएं। इस मिश्रण को अपने बालों के सिरों पर स्प्रे करें। इससे आपके बाल उलझेंगे नहीं और बाल सिल्की स्मूद हो जाएंगे।

2. सिर की त्वचा का पीएच बैलेंस रखे :

सिर की त्वचा का सामान्य पीएच 5.5 होता है। जब यह बैलेंस गड़बड़ हो जाता है तो हेयर प्रॉब्लम्स शुरू हो जाती हैं। कई शैंपू में सर्फैक्टेंट्स होते हैं। क्योंकि यह अल्कालाइन होते हैं, ये आपकी स्काल्प का नॉर्मल पीएच बदल सकते हैं। बालों का पीएच और मॉइश्चर वापस पाने के लिए एलोवेरा एक बढ़िया उपाय है। इससे बालों का टैक्सचर स्मूद होता है साथ ही हेयर ग्रोथ भी होती है।

3. मिले डैंड्रफ से छुटकारा :

अगर आप डैंड्रफ या डैंड्रफ से जुड़ी समस्याएं जैसे पपड़ीदार सिर की त्वचा और इसकी खुजली जैसी समस्याओं से परेशान हैं तो एलोवेरा युक्त शैंपू आपकी समस्याओं का समाधान है। डैंड्रफ या तो ऑइली स्काल्प या स्काल्प में किसी तरह के इन्फैक्शन की वजह से होती है। ऐलोवेरा जेल इन सभी समस्याओं का समाधान है। यह डेड स्किन सेल्स को निकालने और पोर्स खोलने में बहुत कारगर होता है। इसकी ऐंटी इनफ्लेमेट्री और ऐंटी माइक्रोबियल प्रॉपर्टीज इन्फैक्शंस को दूर रखती हैं।

• हेल्थ के लिए एलोवेरा के फायदे :

1. सूजन कम करे :

एलोवेरा जूस के इस्तेमाल से सूजन कम होती है। शरीर में सूजन का कारण फ्री रेडिकल्स की वजह से हुआ ऑक्सीडेटिव डैमेज होता है। एलोवेरा में ऐंटीऑक्सिडेंट्स पर्याप्त मात्रा में होते हैं। ये ऐंटीऑक्सिडेंट फ्री रेडिकल्स से होने वाले डैमेज को रोकते हैं। आप आसानी से एलोवेरा ड्रिंक खऱीदकर पी सकते हैं। एलोवेरा के कैप्स्यूल भी यूज कर सकते हैं। एलोवेरा का जूस अर्थराइटिस और रुमेटिज्म में काफी फायदेमंद होता है।

2. डाइजेशन में मदद करे :

रोजाना एलोवेरा जूस पीना अच्छी आदत है। एलोवेरा के इस्तेमाल से डाइजेशन अच्छा होता है और अल्सर से भी राहत मिलती है। लेकिन एलोवेरा जूस के साइड इफेक्ट्स से बचने के लिए पहले डॉक्टर से बात जरूर कर लें।

3. इम्यूनिटी दुरुस्त करे :

एलोवेरा इम्यूटी बूस्ट करने के लिए जाना जाता है। एलोवेरा की वजह से सेल्स में नाइट्रिक ऑक्साइड और साइटोकाइन्स बनने लगते हैं जिससे इम्यून सिस्टम को आवश्यक बूस्ट मिलता है।

4. ओरल हेल्थ के लिए होता है बढ़िया :

जब ओरल हेल्थ की बात आती है तो कई स्टडीज से यह बात साबित हो चुकी है कि एलोवेरा टूथपेस्ट की तरह प्रभावशाली होता है। यह मुंह के घावों को ठीक करता है और मसूढ़ों को मॉइश्चराइज रखता है। इससे मसूढ़ों की सूजन भी कम होती है। ऐंटी-बैक्टीरियल गुणों से कैविटी पैदा करने वाले कीटाणु दूर रहते हैं।

☆ एलोवेरा के साइड इफेक्ट्स :

• एलो लेटेक्स, जो कि एलोवेरा की पत्ती का हिस्सा होता है, ये आपको सूट नहीं कर सकता है। इससे गैस्ट्रोइनटेस्टाइनल प्रॉब्लम्स, पेट दर्द, अल्सर, इंटेस्टाइन में रुकावट और अपेंडिसाइटिस हो सकता है। ज्यादा मात्रा में पीने पर यह खतरनाक साबित हो सकता है।

• एलोवेरा पीने से आपके ब्लड शुगर का लेवल डाउन हो सकता है। अगर आप डायबेटिक हैं तो इससे बड़ी समस्या हो सकती है। इसलिए इसके इस्तेमाल से पहले अपने डॉक्टर से बात कर लें।

• प्रेगनेंट और फीडिंग करवाने वाली मदर्स को एलोवेरा से सख्त तौर पर एलोवेरा से दूर रहना चाहिए। इससे प्रेगनेंट महिलाओं में यूटेराइन कॉन्ट्रैक्शन हो सकता है। इससे बच्चों में बर्थ डिफेक्ट्स और यहां तक मिसकैरिज तक हो सकता है।

• एलोवेरा जूस पीने से एलर्जिक रिएक्शंस हो सकती हैं जैसे- स्किन रैशेज, स्किन पर खुजली, सांस लेने में दिक्कत, हीव्स, छाती में जकड़न, चेहरे की सूजन, लिप्स, मुंह या गले में इरिटेशन।

• अनप्रॉसेस्ड एलोवेरा जूस पीने से शरीर में इलेक्ट्रोलाइट इम्बैलेंस और डिहाइड्रेशन हो सकता है। 

• एलोवेरा जूस से पोटैशियम लेवल डाउन हो जाता है। इससे इररेग्युलर हार्टबीट और वीकनेस हो जाती है। इसलिए बुजुर्ग लोग जिनकी कोई मेडिकल हिस्ट्री हो, उन्हें एलोवेरा जूस नहीं पीना चाहिए।

• अगर आपको बॉवेल सिंड्रोम या गैस्ट्रोइंटेस्टाइनल प्रॉब्लम हैं तो भी आपको एलोवेरा जूस नहीं पीना चाहिए। प्लांट के लग्जेटिव इफेक्ट्स के चलते, जूस ज्यादा पीने से लूज मोशन, पेट दर्द और डायरिया जैसी समस्याएं हो सकती हैं।

• एलोवेरा जूस की ओवरडोज से यह पेल्विस में इकट्ठा होने लगता है जिससे किडनी पर खराब प्रभाव पड़ता है।

☆ डॉक्टर की सलाह पर सीमित मात्रा में एलोवेरा जूस पीने में कोई नुकसान नहीं होता। ये सारे प्रभाव तभी दिखाई देते हैं जब इसे बताई गई मात्रा से ज्यादा पीया जाता है।

☘ Ayurvedam - Aloe Vera

In Sanskrit, Aloe Vera is called Ghrita - Kumari, which means 'young girl' . This name is given to it because the Vedas believed that the plant gives the woman youth and it has a regenrating effect on the females.

According to the ancient hollistic medicine, Aloe Vera has 4 of the six Ayurvedic tastes: bitter, stiff, spicy and sweet. The taste after digestion (vipaka) is sweet, and the effect - cooling.

Aloe is one of the few plants that have a pure bitter taste. Although, as it was already described, it contains other flavors, in terms of the healing properties, the bitter taste (together with the stiff taste) is the most valuable, and in aloe this taste is stronger than the other ones.

Aloe juice has balancing effect on all three doshas, but its effect is stronger on Pita dosha.

The Ayurvedic medicine places this healing plant in the group of the satvic foods, which means that it can be used in a satvic diet by people who are engaged in spiritual practices, striving for improvement.

Aloe Vera is a powerful Ayurvedic medicine, that is applied both internally and externally.   

The healing power of aloe is due to the rich variety of more than 75 useful substances. The plant contains:

• Vitamins: А, group В (including В12), С, Е;

• Minerals: calcium, chromium, iron, phosphorus, germanium, manganese, magnesium, potassium, copper, selenium, zinc;

• Amino acids: 7 of the 8 essential amino acids (isoleucine, leucinе, lysine, methionine, phenylalanine, threonine and valine) and 11 of 14 non-essential amino acids (asparagine and glutamic acid, alanine, cysteine, arginine, glycine, histidine, hydroxyproline, proline, serine and thyroxine);

• Polysaccharides: aceman, glucomanan, galactan;

• Monosaccharides: glucose, xylose, galactose;

• Anthraquinones: 12 compounds that have laxative, antimicrobial and anticancer properties;

• Enzymes, organic acids, fatty acids, saponins, etc.

Aloe Vera has enlonged, fleshy leaves with thorns, which is why it is often confused with cactus, but the truth is that it belongs to the family of lilies.

* Benefits of aloe vera for digestion :

Aloe vera is a magic potion for digestive problems. It helps in the following ways:

• Strengthens digestion

• Helps to treat constipation, acidity and bloating

• Improves appetite

• Clears toxins from the digestive system

• Improves the functioning of kidneys, liver, gallbladder

Tip: To tap these advantages of aloe vera, have one tablespoon of aloe vera gel or juice every morning on an empty stomach.

Caution: Breastfeeding and pregnant ladies should not consume aloe vera.

* A delicious alternative :

If you dislike the taste of aloe vera gel or juice, there is a delicious delicacy of aloe vera you can have instead. You can have it whenever you feel constipated, bloated or acidic.

Here is the recipe:

Ingredients:

Aloe vera 200 gm

Oil 2 tablespoon

Asafoetida - ¼ teaspoon

Turmeric - ½ teaspoon

Cumin seeds - 1 teaspoon

Chili powder - 1 teaspoon

Salt to taste

Lemon juice

Recipe:

1. Cut the sides of the aloe vera leaves, wash them and cut them into pieces.

2. Heat water in a non-stick pan and add aloe vera.

3. After the aloe vera becomes soft, strain the water and wash in cold water.

4. Heat oil in the pan.

5. Add cumin seeds. Let them crackle.

6. Add asafoetida.

7. Add the cut pieces of the aloe vera leaves.

8. Add chili powder and turmeric.

9. Mix well.

10. Add lemon juice and serve.

* Benefits of aloe vera for skin : 

The skin absorbs aloe vera up to four times faster than water. It unclogs the pores of the skin and supplies the skin with moisture and nutrients. Its antiseptic property also helps in eliminating all skin infections. It also heals wounds, mild burns and controls the aging process of the skin.  It also helps in the removal of tan, treatment of sunburn and stretch marks.

* Benefits of aloe vera for women :

Aloe vera in cosmetics :

Aloe vera-based products can be used in all seasons and by people of all skin types. One way to use aloe vera is to apply the gel directly, another would be to make a pack using aloe vera along with some other special ingredients.

1. Aloe vera for dry skin - Take aloe vera, a pinch of turmeric, a teaspoon of honey, a teaspoon of milk and a few drops of rose water. Blend this mix till you get a paste. Apply it and leave in for about 20 minutes.

2. Aloe vera scrub - Grab half a cup of fresh aloe vera gel, a cup of sugar and two tablespoons of lemon juice. The sugar will help exfoliate and scrub off dead skin, the aloe vera will deep clean the skin and the lemon will help fade out scars and tan. Mix the three ingredients together and use it to scrub both face and body.

3. Aloe vera for acne - Take aloe vera gel, blended walnuts with a flour-like consistency and honey. Aloe vera’s healing properties coupled with the antioxidants from honey will leave you with smooth and clear skin.

4. Aloe vera for sensitive skin - Grab aloe vera gel, cucumber juice, yogurt, and rose oil and blend them to a paste. Apply and leave for around 20 minutes, then rinse it off.

5. Aloe vera for sunburn - For mild sunburn, apply the paste on affected areas and wash it off after 15 minutes.

Aloe vera juice is very beneficial during menstrual days. It helps in reducing the pain and regulating the flow effectively. It also promotes fertility among women.

Tip: Consume one cup of aloe vera juice daily during menstruation days for relief.

* Benefits of aloe vera for hair and scalp :

Aloe vera repairs dead skin cells on the scalp. It also acts as a great conditioner and leaves your hair smooth and shiny. It promotes hair growth, prevents itching on the scalp, reduces dandruff and conditions your hair. Aloe vera has a chemical makeup similar to that of keratin and it rejuvenates the hair with its own nutrients, giving it more elasticity and preventing breakage.

Tip for use: Mix equal quantities of aloe vera juice and extra virgin coconut oil. Apply and leave it in for as long as possible for strong, smooth and bouncy hair. Apply once a week or every fortnight.

* Aloe vera for diabetes :

Aloe vera juice is excellent for diabetic patients. However, to maximize its potential, it is advisable to consume it with the juice of bitter gourd.

Tip for use: Mix 20 ml of aloe vera juice with 40/60 ml of karela (bitter gourd) juice along with a glass of water.

* Aloe vera to relieve burning sensation & inflammation : 

Prepare a paste of aloe vera juice and cumin seeds and apply on the affected areas. Repeat several times a day.

☆  Aloe Vera side effects :

• Aloe Vera induces purgation and hence it is not ideal to take it during diarrhea.

• Care should be exercised while using aloe in children and during lactation.

• It is best to avoid it during pregnancy.

🌱 ఆయుర్వేదం - కలబంద

“అలోవెరా” గా పిలువబడే కలబంద గొప్ప ఔషధగుణాలు గల్గిన మొక్క లేక మూలిక. దీన్నే “మంచి కలబంద”గా కూడా వ్యవహరిస్తారు. ప్రపంచంలోని ప్రతి ఇంటా కనిపించే ఈ కలబంద మొక్క అంతటి ప్రసిద్ధిని పొందడానికి ఇదో గొప్ప ఆహారపదార్థం కావడమే కారణం. అనేకమందికి సౌందర్య రహస్యంగా ఉపయోగపడుతున్న "మిస్టరీ ప్లాంట్" లేక “అద్భుత మొక్క” కలబంద. వాస్తవానికి, ఇది భారతదేశంలో “ఘ్రిత్కుమారి” అని కూడా ప్రసిద్ది చెందింది. ఆయుర్వేద పరిశోధకుల ప్రకారం, సంస్కృతంలో దీనిని "కుమారి" అని పిలుస్తారు, ఎందుకంటే స్త్రీలకు ఇది వారి ఋతుచక్ర క్రమబద్దీకరణకు మరియు దోషరహిత చర్మం పొందడానికి ఎంతో ఉపకరిస్తుంది గనుక. మీరు గమనించే ఉంటారు కలబంద ఆకులు ఎప్పుడూ తాజాగానే గోచరిస్తుంది . అందుకే దోషరహితమైన చర్మానికిదో కానుక అని ఆయుర్వేద పరిశోధకులంటారు. అది ఆయుర్వేదం కావచ్చు లేదా మరేదైనా పాశ్చాత్య వైద్యపధ్ధతి అయినా కావచ్చు, ఆయా  సంప్రదాయిక ఔషధ-వైద్య పద్ధతుల్లో కలబందకు విశిష్ఠ స్థానం ఉంది.

రసం, కండపుష్టి దండిగా కల్గిన మొక్క కలబంద. చాలా దళసరిగా, గుజ్జును కల్గి ఉండే తన ఆకులను మరియు కాండాన్ని కలబంద నీటిని నిల్వ చేసుకునేటందుకు ఉపయోగిస్తుంది. కలబంద ఒక ఆసక్తికరమైన మొక్క. లేతగా రసపుష్టిని (టెండర్, జ్యుసి) కల్గి ఉంటుందిది. ఆయుర్వేదంలో, ముఖ్యముగా పేగులు మరియు కాలేయ ఆరోగ్యానికి సంబంధించి, కలబంద యొక్క ప్రయోజనకర ప్రభావాలను ప్రత్యేకంగా ప్రస్తావించడం జరిగింది.కలబందను కుష్టు వ్యాధికి వ్రణాలచికిత్సలో ఉపయోగించవచ్చు. కలబంద యొక్క ప్రఖ్యాత  నామమైన “అలోవెరా” అరబిక్ శబ్దం, “అల్లొహ్” నుండి వచ్చింది. అల్లొహ్ అంటే “మెరిసే చేదు పదార్ధం” అని అర్థం. “వెరా” అనేది లాటిన్ పదం. “వెరా” కు అర్థం ‘నిజం’ అని.

కలబంద యొక్క ఆరోగ్య ప్రయోజనాలు : – 

• ఆరోగ్యకరమైన చర్మం కోసం ఒక నమ్మకమైన  ఔషధం కోసం చూస్తున్నట్లయితే, సహజ రూపంలో ఉండే  కలబంద జెల్లీని ఉపయోగించడం ఎంతో మంచిది.

• ప్రేగు వాపు వ్యాధిలో కలబంద ఉపయోగకరంగా ఉంటుందని కనుగొనబడింది. అదనంగా, మలబద్దకాన్ని చికిత్స చేయడానికి కలబంద గుజ్జును తినడం మంచిదని సూచించబడింది, ఎందుకంటే ఇది చాలా మంచి భేదిమందు.

• ఆరోగ్యకరమైన మరియు మెరిసే చర్మం వలెనే దంతారోగ్యంతో కూడిన నోటి పరిశుభ్రత కూడా చాలా ముఖ్యం. యాంటిబయోటిక్ మందులక్కూడా లొంగని నోటి వ్యాధుల పెరుగుదలతో మంచి నోటి పరిశుభ్రతను నిర్వహించడానికి కలబంద ఒక సహజ ప్రత్యామ్నాయం.

• కలబందలో  అనామ్లజని మరియు యాంటీ బాక్టీరియల్ లక్షణాలు ఉన్నాయి. క్రిమికారకాల వలన వచ్చే చర్మ వ్యాధులతో పోరాడటానికి కలబంద సహాయపడుతుంది.

• కలబందలోని ఔషధగుణాలు రక్తంలోని చక్కర స్థాయిల్ని గణనీయంగా తగ్గించి మధుమేహ రోగులకు మేలు చేస్తుందని పరిశోధనలు చెబుతున్నాయి.

• కలబందలో ఉండే తేమ గుణాలు కేవలం చర్మ ప్రయోజనాలకే కాక నుదురు మరియు వెంట్రుకలకి కూడా మేలును చేకూరుస్తాయి .

మెరిసే చర్మసౌందర్యానికి కలబంద జెల్లీ : - 

సహజంగా తయారు చేసుకున్న కలబంద జెల్లీ ఎటువంటి దుష్ప్రభావాలనూ కల్గించదు.  దిననిత్యం తినే మీ ఆహారంలో కలబందను కూడా కలిపి తీసుకుంటే చర్మంపై దద్దుర్లతో కూడిన మార్కులు (rashes),  అకాలంగా దాపురించే వృద్ధాప్య చిహ్నాలు మటుమాయం అవుతాయని అధ్యయనాలు సూచిస్తున్నాయి. కలబందను చర్మలేపనంగా ఉపయోగించినప్పుడు, దీనికి సహజమైన తేమగుణం ఉండడం చేత చర్మంపై తన ఉద్దీపనాప్రభావం చూపిస్తుంది. కలబంద చర్మాన్ని ఎండిపోనీయదు, తేమను కల్పిస్తుంది. అలా తేమతో కూడిన చర్మం ఆరోగ్యంగా, కాంతివంతంగా ఉంటుంది. మరి ఇలాంటి చర్మాన్నే గదా అందరూ కోరుకునేది.  కలబందను నిత్యం, నిరంతరం ఉపయోగించడం వల్ల అది చర్మాన్ని ఎల్లప్పుడూ చెమ్మపూరితంగా ఉండేట్జు చేసి చర్మ కణాలు వేగంగా పెరగడానికి తోడ్పడుతుంది. పెరిగిన చర్మకణాల కారణంగా చర్మం యొక్క స్థితిస్థాపకత  మెరుగుపడుతుంది.

కలబంద జెల్లీ వృద్ధాప్య-వ్యతిరేక కార్యకలాపాలకు (anti-aging activities)  మాత్రమే కాకుండా, మరెన్నో ప్రయోజనాలను కూడా కలిగి ఉంది.

• కలబంద గాయాలను త్వరగా మాన్పుతుంది: 

కలబంద హార్మోన్లు కొత్త చర్మం పునరుత్పత్తికి మరియు గాయం మానేందుకు సహాయపడే “ఫైబ్రోబ్లాస్టుల”నబడే చర్మ కణాలతో మిళితమై గాయం/పుండు చుట్టూ కొత్త చర్మ కణాలు పెరిగేందుకు తోడ్పడతాయి. కలబంద యొక్క పైపూత పదార్థాలు మరియు లోనికి పుచ్చుకునే ఔషధ, పానీయాది రూపాల్లో కూడా ఈ మానిపే (healing) లక్షణాలు సమానంగా ఉన్నాయని అధ్యయనాలు కనుగొన్నాయి. 

• కాలిన బొబ్బల్ని నయం చేయడంలో కలబంద  ప్రభావశాలి: 

 కాలిన బొబ్బలు (first and second degree burns), ఎండతీవ్రత వల్ల ఏర్పడిన దద్దుర్లు, కాలిన గాయాల (బర్న్స్) చికిత్స కోసం ఆయుర్వేద వైద్యులు కలబంద జెల్లీని సూచిస్తున్నారు. కలబంద జెల్లీని సాధారణంగా ప్రభావిత ప్రాంతాల్లో, అంటే కాలిన బొబ్బలపైనా, గాయాలపైనా నేరుగా పూయడం ద్వారా వాడబడుతోంది. 

• ఎండకు కమిలిన చర్మానికి ఔషధము: 

 ఎండకు కమిలిన చర్మం లేదా బొబ్బలేర్పడ్డపుడు ఎవరికైనా తటాలున గుర్తుకొచ్చే మొట్టమొదటి గృహచిట్కా మందు బహుశా కలబందేనని చెప్పచ్చు. ఇప్పటికే పేర్కొన్న చర్మ-సంబంధమైన   వైద్యప్రయోజనాలే కాకుండా, కలబంద జెల్లీ పైపూత వల్ల ఎండతీవ్రత కారణంగా కలిగే బొబ్బలు, చర్మం కమిలిపోవడానికి తక్షణ ఉపశమనకారిగా పని చేస్తుంది. పైగా దీనివల్ల ఎలాంటి దుష్ప్రభావాలు ఉండవు.

• కలబంద రేడియోధార్మికత యొక్క దుష్ప్రభావాలను తగ్గిస్తుంది: 

కీమోథెరపీ రోగులలో రేడియో ధార్మికతకు సంబంధించిన చికిత్స కోసం అలోయి వేరా ప్రభావవంతంగా ఉపయోగించగలదని రోగి సర్వే-ఆధారిత ఆధారాలు చెబుతున్నాయి. 

కడుపులో వచ్చే అంటువ్యాధులు మరియు మలబద్ధకానికి – 

 ప్రేగు ఇన్ఫ్లమేటరీ  వ్యాధి (IBS) చికిత్సకు అలోయి వేరా యొక్క ప్రభావాన్ని అంచనా వేయడానికి ఇటీవల జరిపిన ఒక అధ్యయనం జరిగింది, ఇది చికిత్స చేసిన ఎర్రబడిన ప్రేగుల వ్యాధులలో కలబంద వేరా ఉపయోగకరంగా ఉంటుందని కనుగొనబడింది. అదనంగా, ఇది మలవిసర్జనకు చికిత్స చేయడానికి కలబంద రబ్బరును తినడానికి సూచించబడింది ఎందుకంటే ఇది చాలా మంచి భేదిమందు. 

ఆరోగ్యకరమైన చిగుళ్ళు మరియు దంతాల కోసం : - 

మంచి ఆరోగ్యకరమైన చిగుళ్ళు మరియు బలమైన పళ్ళు కలిగి ఉండాలని మనందరం కోరుకుంటాం. ఆరోగ్యకరమైన మరియు మెరిసే చర్మం వలెనే దంతారోగ్యంతో కూడిన నోటి పరిశుభ్రత కూడా చాలా ముఖ్యం. యాంటిబయోటిక్ మందులక్కూడా లొంగని నోటి వ్యాధుల పెరుగుదలతో మంచి నోటి పరిశుభ్రతను నిర్వహించకలబంద డానికి సహజ ప్రత్యామ్నాయం అవసరం. ఏవైనా దుష్ప్రభావాలు లేకుండా దంతఫలకాలు మరియు జింజివైటిస్ తగ్గించడంలో జెల్ చాలా ప్రభావవంతమైనదని ఆయుర్వేదలో ఇటీవల జరిగిన అభివృద్ధి కార్యక్రమాలు పేర్కొన్నాయి. నోటి సమస్యలకు కారణమయ్యే బ్యాక్టీరియాను చంపడం ద్వారా ఇది జరుగుతుంది. అదనంగా, కలబంద జెల్లీని పూయడం వల్ల కూడా నోటి పూతలను వేగంగా మరియు సమర్థవంతంగా నయం చేసుకోవచ్చు.

అనామ్లజని మరియు యాంటీ బాక్టీరియల్  : - 

కలబందలో  అనామ్లజని మరియు యాంటీ బాక్టీరియల్ లక్షణాలు  కలిగి ఉంది. క్రిమికారకాలతో వచ్చే చర్మ వ్యాధులతో పోరాడటానికి కలబంద సహాయపడుతుంది. సంప్రదాయకంగా, మొటిమలు, చుండ్రు మరియు ఇతర సాధారణ బాక్టీరియాకారక చర్మ వ్యాధుల చికిత్సలో కలబండను ఉపయోగిస్తారు. 

మధుమేహం(చక్కెరవ్యాధికి) :-

 

చక్కెరవ్యాధి రోగులు కలబంద రాసా న్ని(juice) సేవించడం వల్ల వారిలోని చక్కర స్థాయిలు గణనీయంగా తగ్గినట్లు పరిశోధనలు తేల్చాయి. 

కేశవర్ధినిగా(జుట్టు ఆరోగ్యానికి) :- 

కలబందలో ఉండే తేమ ప్రభావాలు కేవలం చర్మ ప్రయోజనాలకే కాక తలపై చర్మానికి మరియు వెంట్రుకలకి కూడా మేలును చేకూరుస్తుంది. దీన్ని కేశవర్ధినిగా (హెయిర్ కండీషనర్గా) ఉపయోగించినప్పుడు ఇది జుట్టు ఆరోగ్యాన్ని కాపాడుకోవటానికి సహాయపడుతుంది. తలమీది చర్మం యొక్క ఆరోగ్యాన్ని కాపాడి జుట్టు రాలిపోకుండా జుట్టుకు మెరుపును, నాజూకుతనాన్ని తెచ్చి పెడుతుంది. కలబంద విటమిన్లు మరియు ఫేనకద్రవాల్ని (ఎంజైమ్లను) పుష్కలంగా కల్గి ఉంది. జుట్టు కుదుళ్లను బలపరిచి వెంట్రుకలు వేగంగా పెరిగేందుకు తోడ్పడుతుంది.

కలబంద జెల్ మరియు కలబందసారంలో సోమం లేదా సెలీనియం (selenium), జింకు ఖనిజాలు, విటమిన్లు, రసాయనిక ఆమ్లద్రవాలు వంటి అనామ్లీకరణ పదార్థాలుండడం చేత శరీరంలో గడ్డలు కట్టడానికి దోహదం చేసే కణాల పెరుగుదలను వేగంగా పెరక్కుండా (as an antitumor medicine) అడ్డుకుంటాయి. 

కొవ్వును (కొలెస్ట్రాల్) తగ్గించడానికి : - 

మన శరీరంలో రక్తంలో చోటు చేసుకునే తక్కువ-సాంద్రత కొలెస్ట్రాల్ (LDL) లేదా చెడు కొలెస్ట్రాల్ను కలబంద తగ్గిస్తుందని, శరీరంలో "మంచి" లేదా అధిక సాంద్రత కలిగిన కొలెస్ట్రాల్ (HDL) ను పెంచుతుందని దీనిపై నిర్వహించిన విస్తృతమైన పరిశోధన తేల్చి చెబుతున్నాయి.  రక్తంలో చెడ్డ కొలెస్ట్రాల్ ను తొలగించి అథెరోస్క్లెరోసిస్ (ధమనులలో రక్తప్రసారానికి అవరోధమయ్యే కొవ్వు నిల్వలు) వంటి వ్యాధులను కలబంద అరికట్టి ఆరోగ్యకరమైన హృదయాన్ని ప్రోత్సహిస్తుంది. రక్తంలో తక్కువ సాంద్రత కల్గి ఉండే LDL కొలెస్ట్రాల్ (చెడు కొలెస్ట్రాల్) కారణంగా మన శరీరం సులభంగా బరువును కోల్పోవటానికి దారి తీస్తుంది. 

కలబంద మొక్కను ఉపయోగిస్తున్న రీతులు - 

కలబంద విస్తృతమైన ఉపయోగాలను కలిగి ఉంది, కానీ దీన్ని ముఖ్యంగా చర్మసౌందర్యానికి, చర్మంవ్యాధులకు  మరియు పేగు-సంబంధ ప్రయోజనాలకు ఉపయోగించడం జరుగుతోంది.

కలబంద నుండి రెండు ప్రధాన పదార్థాలను పొందుతున్నాం:

• జెల్: దళసరిగా ఉండే కలబంద ఆకు లోపలి భాగం నుండి పొందే వాసన లేని పదార్ధం. స్పష్టమైన పారదర్శకతను కల్గి ఉంటుందిది.  

• లేటెక్స్ లేదా జ్యూస్ (రబ్బరులా సాగేటువంటి జిగట రసం): ఆకు యొక్క బయటి భాగం నుండి పొందిన పసుపు పదార్ధం.

ఇంట్లోనే కలబంద జెల్లీని తయారు చేయడం :-

కలబంద జెల్లీని ఇంట్లోనే చాలా సులభంగా తయారు చేయవచ్చు. కలబంద మొక్క నుండి ఒక ఆకును కట్ చేసి ఇపుడు ఒక గిన్నెలో కత్తిరించిన కలబంద ఆకు (కత్తిరించిన భాగం కిందికి ఉండేలా చూసుకుని)ను ఉంచండి. దళసరిగా ఉండే  కత్తిరించిన కలబంద ఆకునుండి పసుపురంగు ద్రవం గిన్నెలోకి స్రవించడం ప్రారంభిస్తుంది. ఆకు నుండి ద్రవం కారడం ఆగిన తర్వాత ఆకును కడగాలి. కడిగిన కలబంద ఆకుపైన ఉండే తొక్కను (పైపోర) ఓ కత్తితో తీసేయండి. ఇపుడు మీకు స్పష్టమైన, పారదర్శకతతో కూడిన కలబంద జెల్లీ/జెల్ సిద్ధమైంది. మీరు దీన్ని వెంటనే ఉపయోగించుకోవచ్చు లేదా తదుపరి  వినియోగానికి ఫ్రీజర్లో భద్రపరచనూవచ్చు. ఈ జెల్ ఫ్రీజర్లో ఒక వారం వరకు ఉంటుంది.

కలబంద మోతాదు - 

కలబంద జెల్లీని నొప్పి లేదా పుండ్లున్న చోట్లలో ఎవరైనా సరే పైపూతగా పూయవచ్చు. దీనివల్ల ఎక్కువ దుష్ప్రభావాలు సామాన్యంగా ఉండవు. చర్మలేపనంగా ఉపయోగించే కలబంద క్రీములు, లోషన్లు మరియు ద్రవాహారంగా  తీసుకునే కలబంద పానీయాలు మొదలైనవాటి మోతాదు ఆయా ఉత్పత్తిలో కలబంద ఎంత ప్రమాణంలో (quantity) ఉందన్న దానిపై ఆధారపడి ఉంతుంది. కలబంద రసం లేదా పానీయం విషయానికొస్తే, సాధారణంగా, రోజువారీగా ఒక ఔన్స్ లేదా రెండు టేబుల్ స్పూన్లు మోతాదును కడుపులోకి పుచ్చుకోవడం సురక్షితమైందిగా భావిస్తారు. అయితే కలబందను పుచ్చుకునేవారి వయస్సు, లింగం మరియు వారి ఒంటి లక్షణాలు వంటి కారకాల మీద కూడా కలబంద మోతాదు ఆధారపడి ఉంటుంది. కాబట్టి, మీ ఆహారంతో పాటుగా కలబందను కూడా సేవించాలనుకునేందుకు ముందుగా, లేదా కలబంద లేపనాదుల్ని ఉపయోగించేందుకు ముందు అర్హుడైన ఆయుర్వేద వైద్యుడ్ని అడిగి సలహా సంప్రదింపులు తీసుకోవడం ఉత్తమం.

కలబంద దుష్ప్రభావాలు : -

కలబందలో ఉండే రబ్బరులాంటి గుజ్జును నిరంతరంగా సేవించడం జీర్ణశయాంతర సమస్యలకు (gastrointestinal problems)   కారణమవుతుంది.

• కలబందను వాడే విషయంలో కొంతమంది చాలా సున్నితంగా ఉంటారు, అలాంటివారు కలబందను ఏరూపంలోనైనా సరే తీసుకోవటానికి ముందు వైద్యుడిని సంప్రదించి సలహా తీసుకోవడం ఉత్తమం.

• కలబంద జెల్లీని 12 సంవత్సరాల కంటే తక్కువ వయస్సు ఉన్న పిల్లలకు లోనికి సేవించేందుకు ఇవ్వకూడదు, ఎందుకంటే అది పొట్టలో అసౌకర్యం కలుగజేసి అతిసారానికి కారణమవుతుంది.

• గర్భిణీ స్త్రీలకు కలబందసేవనం సురక్షితం కాదు. ఎందుకంటే కలబందను సేవించిన కారణంగా గర్భస్రావాలు సంభవించినట్లు రిపోర్టులు ఉన్నాయి.

• ఎండలోకి బయలుదేరివెళ్లే ముందు కలబంద జెల్లీని ముఖలేపనాదులకు వాడటం మూలంగా  దద్దుర్లు ఏర్పడడం, చర్మం కమిలిపోవడం (సన్ బర్న్స్) జరగొచ్చు.

• మీరు ఇప్పటికే కొన్ని సూచించిన మందులను వాడుతూ ఉంటే గనుక మీ ఆహారంలో కలబందను కూడా జోడించి తినాలనుకుంటున్నట్లైన, ముందుగా వైద్య నిపుణుడి సలహా పొందండి. ఎందుకంటే ఇది ఇప్పటికే మీరు తీసుకుంటున్న ఔషధాల ప్రభావానికి అంతరాయం కలిగించే అవకాశయముంది.

🌿 आयुर्वेद - नीम के पेड़

आयुर्वेद की दुनिया में नीम एक बेहद लोकप्रिय व महत्वपूर्ण औषधीय जड़ी−बूटी है, जिसे लगभग पिछले 5000 सालों से उपचार के दौरान इस्तेमाल किया जाता रहा है। नीम इतना गुणकारी है कि न केवल इसकी पत्तियां, बल्कि पेड़ के बीज, जड़ों और छाल में भी औषधीय गुण पाए जाते हैं। नीम सेहत और सौंदर्य दोनों के लिए ही गुणकारी है। नीम के पत्तों में एंटी−बैक्टीरियल गुण होते हैं यही वजह है कि यह संक्रमण, जलन और त्वचा की किसी भी तरह की समस्याओं पर यह जादू की तरह काम करता है। यह बैक्टीरिया को नष्ट करता है, प्रतिरक्षा प्रणाली को उत्तेजित करता है और तेजी से चिकित्सा को प्रोत्साहित करता है। इसके अलावा इसमें एंटी−एजिंग गुण भी पाए जाते हैं। इतना ही नहीं, नीम में विटामिन और फैटी एसिड त्वचा की लोच में सुधार करते हैं और झुर्रियों और महीन रेखाओं को कम करते हैं। 

नीम के तने, जड़, छाल और कच्चे फलों में शक्ति-वर्धक और मियादी रोगों से लड़ने का गुण भी पाया जाता है। इस वृक्ष की लकड़ी का उपयोग भवन के सहतीर, कड़ी, दरवाजा, खिड़की, फ्रेम, खम्भा तथा फर्नीचर, कृषि उपकरण, नाव, जहाज, बैलगाड़ी, चक्के का धूरा, नौका-पतवार, तेल मिल, चुरूट के डिब्बे, मूर्तियाँ, खिलौने, ढोल का कनखा इत्यादि के निर्माण में होता है।

उगादी का पर्व दक्षिण भारत के सबसे महत्वपूर्ण पर्वों में से एक है, इसे नववर्ष के आगमन के खुशी में मनाया जाता है।उगादी के दिन हमें पच्चड़ी पेय का सेवन अवश्य करना चाहिए। उगादी पच्चड़ी पेय नई इमली, आम, नारियल, नीम के फूल तथा गुड़ को मिलाकर मटके में बनायी जाती है। आंध्र प्रदेश और तेलंगाना में इस अवसर पर बोवत्तु या फिर पोलेलु या पुरन पोली नामक व्यंजन बनाया जाता है।

नीम की खासियत:

नीम में तीन कम्पोनेंट्स - हाइप्रोसाइड, मिम्बाफ्लेवोन और रूटीन होते हैं, जिसमें से हाइप्रोसाइड कम्पोनेंट कोरोना वायरस से लड़ने में सबसे अधिक सक्षम माना जा रहा है। जो लोग नीम का अब तक अधिक उपयोग नहीं करते आए हैं, उन्हें नीम का सेवन शुरू कर देना चाहिए, क्योंकि नीम मे एंटीबैक्टीरियल गुण मौजूद होते हैं। नीम से इम्यूनिटी भी बढ़ती है।

नीम में छुपे गुणों का लाभ उठाने के लिए इसके बारे में जानना जरूरी है। यह जहां होता है, अपने आसपास के माहौल को शुद्ध और हमारी सेहत के अनुकूल बनाए रखता है। इसकी पत्तियां, टहनियां हमारी अनेक बीमारियों को दूर करने में दवा का काम करती हैं। भारतीय वेदों में नीम का नाम 'सर्व रोग निवारणी' रखा गया है, जिसका अर्थ होता है 'सभी बीमारियों को रोकने वाला'। नीम दो किस्म का होता है, मीठा नीम और कड़वा नीम। दोनों में ही औषधीय गुण पाए जाते हैं लेकिन कड़वे नीम के फायदे बहुत है और इसका इस्तेमाल औषधि निर्माण में ज्यादा होता है। आधुनिक शोधों व अनुसंधानों ने सिद्ध कर दिया है कि नीम के औषधीय उपयोग और गुण हैं।

• ठीक करें घाव:

नीम के पत्ते घाव को बेहद जल्द ठीक करते हैं। बस आप इसकी पत्तियों का पेस्ट बनाएं और घाव या कीड़े के काटने पर प्रभावित स्थान पर लगाएं।

• रूसी को कहें बाय−बाय :

अगर आपको रूसी की समस्या है तो आप नीम की कुछ पत्तियां लेकर उसे पानी में उबालें। अब इस पानी को ठंडा होने दें। अपने बालों को शैम्पू से धोने के बाद इस पानी से साफ़ करें।

 

• आंखों में जलन : 

अगर आपको आंखों में जलन हो रही है तो नीम की कुछ पत्तियों को उबालें, पानी को पूरी तरह से ठंडा होने दें और फिर अपनी आंखों को धोने के लिए इसका इस्तेमाल करें। यह आंखों में किसी भी तरह की जलन, थकान या लालिमा में मदद करेगा।

• कानों के लिए लाभदायक :

कान के जुड़ी समस्याओं को भी नीम आसानी से ठीक कर सकता है। बस आप नीम के कुछ पत्तों को मसलकर उसमें थोड़ा शहद मिलाएं। किसी भी कान के फोड़े का इलाज करने के लिए इस मिश्रण की कुछ बूंदों का उपयोग करें।

• त्वचा विकार :

नीम के पत्ते त्वचा के लिए बेहद चमत्कारी माने जाते हैं। इसके लिए नीम के पत्तों के पेस्ट के साथ हल्दी मिलाएं। इसका उपयोग खुजली, एक्जिमा, रिंग कीड़े और कुछ हल्के त्वचा रोगों के लिए भी किया जा सकता है।

• बूस्ट करें इम्यूनिटी :

कुछ नीम के पत्तों को क्रश करें और अपनी इम्युनिटी बढ़ाने के लिए उन्हें एक गिलास पानी के साथ लें।

नीम के अन्य फायदे -

• नीम के लगभग 20 पत्तों को पानी में डालकर अच्छे से उबालें और तब तक उबलने दें जब तक इनका रंग पानी में अच्छे से घुल न जाए, अब इस पानी को ठंडा होने दें और एक बोतल में रख लें। इस पानी से रोज़ अपने चेहरे को धोएं और मुहांसों से छुटकारा पाएं। 

• नीम पाउडर, तुलसी और चंदन पाउडर का पेस्ट बनाकर इसे चेहरे पर लगाएं, सूखने दें और ठंडे पानी से मुँह धो लें। यह पेस्ट लगाने से आपके चेहरे पर निखार आएगा।

• नीम के पाउडर को पानी और अंगूर के तेल के साथ मिलाएं और इसका अपने चेहरे पर मॉइस्चराइजर के रूप में इस्तेमाल करें।

• आँखों के नीचे काले घेरे हटाने के लिए नीम पाउडर और पानी का एक गाढ़ा मिश्रण बनाएं और इसे 15 मिनट के लिए काले घेरों पर लगाएं।

• नियमित रूप से नीम के तेल का सेवन करने पर अस्थमा, सर्दी-जुकाम और बुखार जैसी परेशानियां भी दूर हो सकती है। 

नीम के तेल के फायदे : - 

• एंटी एजिंग में लाभकारी :

त्‍वचा पर रिंकल होने और रुखी-सूखी हो जाने पर अगर आपके पास नीम का तेल है तो इसके लिए क्रीम की जरूरत नहीं पड़ेगी। नीम में एंटी ऑक्सिडेंट पाए जाते हैं। ये त्‍वचा को पर्यावरण प्रदूषण से बचाते हैं। नीम का तेल हमारी त्‍वचा में अवशोषित हो जाता है। हमारी स्किन की कोमलता को बढ़ाता है। झुर्रियों को दूर करने में मदद करता है। अच्‍छी बात ये है कि वृद्धावस्‍था के लक्षणों से लड़ने में मदद करता है।

• मुंहासे हो जाएंगे फुर्र :

मुंहासों का इलाज करना हो तो नीम के तेल का इस्‍तेमाल करें। यह तेल बैक्‍टीरिया को हटाकर मुंहासे क्‍लीन कर देता है। आपकी त्‍वचा को भी कोई  नुकसान नहीं होता। इसे फेस मास्‍क के रूप में इस्‍तेमाल कर सकते हैं। अगर आप किसी प्रदूषित जगह पर जा रहे हैं और नीम का तेल लगा रखा है तो चेहरे पर कोई असर नहीं पड़ेगा।

ड्राई त्‍वचा में करता है सुधार :

तेल का एक फायदा ये भी है कि यह ड्राई त्‍वचा को ठीक करता है। नीम में विटामिन ई होता है, फैटी एसिड भी भरपूर होता है। एक्जिमा के लक्षणों को दूर करने में मदद करता है। तेल में मौजूद विटामिन सूजन को दूर करने में मदद करते हैं।

• फंगल संक्रमण में काम आता है :

बाजार में मौजूद क्रीम की जगह पर अगर नीम का तेल इस्‍तेमाल करते हैं तो फंगल संक्रमण से जल्‍दी राहत मिलती है। दाद और नाखून में ये संक्रमण हो जाता है। नीम हमारे पास सबसे मजबूत एंटी फंगल एजेंट है। नीम के पत्तों में मौजूद विटामिन उन तत्‍वों को नष्‍ट कर देते हैं, जिनकी वजह से संक्रमण होता है।

• रंग भी करता है साफ :

नीम का स्‍वाद भले ही कड़वा हो लेकिन ये हमारी त्‍वचा को सुंदर बनाने में बेहद कारगर है। नियमित रूप से इसका इस्‍तेमाल करने से त्‍वचा में ताजगी आती है। लालिमा बढ़ती है। तभी तो पहले के जमाने में महिलाएं नीम के तेल का इस्‍तेमाल करने के लिए कहती थीं। आज की युवा पीढ़ी अब क्रीम की तरफ भाग रही है।

• बाल होते हैं लंबे काले और मजबूत :

आज के समय में महिलाओं की एक बड़ी शिकायत यह रहती है कि उनके बाल गिरते जा रहे हैं। सिर में कमजोरी आने लगती है। नीम का तेल बालों की इस बीमारी को दूर करने में बेहद कारगर है। इसके नियमित उपयोग करने से रूसी को बाय-बाय बोला जा सकता है। रूसी नहीं होगी तो बाल भी सेहतमंद रहेंगे। नीम शैम्‍पू से जहां खुजली की समस्‍या दूर होती है, वहीं बाल भी घने बनते हैं। बालों का पतलापन भी दूर हो जाता है। उलझे हुए बालों की मुसीबत दूर हो जाती है।

• सिर की जूं का खात्‍मा :

छोटे बच्‍चे हों या फि‍र युवा अवस्‍था, जुओं की समस्‍या से आमना-सामना हो ही जाता है। मां अगर जूं निकालने की कोशिश करती है तो चिढ़चिढ़े हो जाते हैं। नीम के तेल का इस्‍तेमाल करने से जुओं को अपने सिर से कुछ ही दिनों में बाहर भगा सकते हैं, वो भी बिना किसी दर्द और परेशानी के। अगर आप दवाई का इस्‍तेमाल करते हैं तो एलर्जी का खतरा रहता है लेकिन इस तेल से कोई साइड इफेक्‍ट नहीं पड़ता। एक काम करना है, रात को तेल लगाकर सो जाएं। सुबह बारीक कंघी से बालों को सीधा करें। इससे सभी जुएं नीचे गिर जाएंगी या बाहर आ जाएंगी।

• मच्‍छरों से छुटकारा :

अभी मौसम मच्‍छरों का है। हम क्‍या करते हैं कि बाजार से दवाइयां लाकर छिड़काव करते हैं या फि‍र कॉइल जलाते हैं। इसका खास असर भी नहीं होता। आप अगर नीम के तेल का इस्‍तेमाल करेंगे तो न केवल मच्‍छरों से छुटकारा मिलेगा बल्कि मच्‍छरों के प्रजनन पर भी रोक लगेगी। नीम के तेल को पानी में मिलाएं और घर में इसका जगह-जगह पर स्‍प्रे करें। जहां मच्‍छर होंगे वहां से तो ये भागेंगे ही, वहीं प्रजनन भी नहीं कर सकेंगे। लैंप के तेल में अगर नीम का तेल मिलाएंगे तो इसकी गंध से भी मच्‍छर भाग जाएंगे।

• पौधों के लिए लाभदायक :

घर में हमें अपने पौधों की भी चिंता रहती है। हर दूसरे सप्‍ताह माली को बुलाना पड़ता है। पौधा सूखने लगे तो उसे बाहर फेंकने की जल्‍दी रहती है। इस चिंता से मुक्‍त होना है तो नीम के तेल का इस्‍तेमाल करें। अपने पौधों पर दो दिन बाद इसका छिड़काव करें, इससे पौधों में ताजगी बनी रहेगी। कोई बीमारी भी नहीं लगेगी।

• ठीक करता है घाव :

शरीर पर लगे घाव को दूर करने के लिए इस तेल का इस्‍तेमाल करना फायदेमंद रहेगा। एक और पांच के अनुपात में नीम के तेल और वेसलीन को मिक्‍स करें। इसे घाव या कट पर लगाएंगे तो जल्‍दी आराम मिलने लगेगा। मधुमेह, गठिया और पाचन जैसी समस्‍याओं को दूर किया जा सकता है। दवाएं बनाने में नीम के तेल का इस्‍तेमाल होता है।

☆ नीम के नुकसान : - 

सामान्य खुराक में नीम के उपयोग से दुष्प्रभाव नहीं होते हैं। हालांकि, शिशुओं या छोटे बच्चों को यह जड़ी बूटी नही देनी चाहिए। नीम गर्भवती, स्तनपान कराने वाली महिलाओं या जो गर्भ धारण करने की कोशिश कर रहे हैं उनके लिए भी सुरक्षित नहीं है। इसके अलावा, नीम का तेल आंतरिक रूप से कभी नहीं लिया जाना चाहिए।

• एक सामान्य नियम के रूप में, यह रक्त में शर्करा की मात्रा कम कर सकता हैं इसलिए यदि आप उपवास कर रहे हैं तो बेहतर होगा कि आप नीम के मौखिक सेवन से बचें।

• मधुमेह से पीड़ित लोगों को चिकित्सक की देखरेख में ही नीम का उपयोग करना चाहिए, लगातार रक्त शर्करा के स्तर की निगरानी के साथ।

• बचपन में, गर्भावस्था या स्तनपान के दौरान नीम का उपयोग करने से पहले अपने चिकित्सक की सलाह लेना आवश्यक है। (और पढ़ें - गर्भावस्था के दौरान पेट दर्द)

• यदि आप बालों के लिए नीम के तेल का उपयोग कर रहे हैं (जैसे रूसी के मामले में), तो यह बालों को धोते समय आंखों में जलन का कारण बन सकता है।

☘ Ayurvedam - Neem tree

In the world of Ayurveda, neem is a popular medicinal herb that’s been part of traditional remedies that date back almost 5000 years. Also known as 'Azadirachta Indica' in English or ‘Neemba’ in Sanskrit, the neem tree is a really good example of how nature holds both the problem and the cure. It’s home to more than 130 different biologically active compounds! No wonder it’s such an effective anti-viral and anti-bacterial, along with being a powerful immuno-stimulant. In Ayurveda, neem is typically used to balance pitta and kapha. Its cold, light, and dry qualities tend to aggravate vata. Neem is therefore often recommended in combination with other herbs that help subdue its vata-provoking nature. If you do not know your dosha, we recommend that you take our free dosha quiz.

The leaves, flowers, fruits, bark, and seed oil offer a wealth of benefits to the skin, nails, scalp, teeth, and gums. Neem oil softens, moisturizes, and protects the skin and can also be used as a deodorant for malodorous sweat.

Ugadi :

Telugu new year is celebrated with huge pomp. ‘Yugadi’ means the beginning of a new age. Eventually, yugadi has become Ugadi and this is the beginning of Telugu new year. In other words, Ugadi is the traditional way to start off new year by preparing Ugadi Pachadi.People consume Ugadi Pachhadi (ఉగాది పచ్చడి), a unique dish to be eaten first in the morning on the day of Ugadi.

Ugadi Pachhadi(షడ్రుచులు) : It is a specific mixture of the six tastes like sweet, sour, bitter, salty, spicy, tangy. Made up of neem flower petals, jaggery, chilli powder, salt, tamarind, and raw mango, this dish signifies that life has its share of joy and sorrow.

It indicates that life is a mixture of good and bad, joy and sorrow; success and failure. All these are experienced in life and one should get along the life with new hope.

☆ Neem leaves:

Wound healer: Make a paste out of the neem leaves and dab it on your wounds or insect bites a few times a day till it heals.

Goodbye dandruff: Boil a bunch of neem leaves till the water turns green, allow it to cool. After washing your hair with shampoo, cleanse it with this water.

Eye Trouble: Boil some neem leaves, let the water cool completely and then use it to wash your eyes. This will help any kind of irritation, tiredness or redness.

Treat that zit: Grind a few neem leaves, make a paste and apply it daily till the acne dries out. The paste also helps any kind of eruptions, dark spots and chronic ulcers.

Ear ailments: Blend some neem leaves and add some honey to it. Use a few drops of this mix to treat any ear boils.

Other skin disorders: Turmeric combined with a paste of neem leaves can also be used for itching, eczema, ring worms and some mild skin diseases.

Boost immunity: Crush some neem leaves and take them with a glass of water to increase your immunity.

 

☆ Neem Flowers :

Most parts of the neem tree are awfully bitter, with the exception of its flowers. White and delicate, neem flowers with their off-white buds are almost too pretty to be eaten and unbelievably therapeutic. The flowers have a sweet, almost mystical jasmine like scent at night and blossom once in the afternoon and then again in the evening. During the monsoon, you’ll see a bunch of them scattered right under the tree. Also known as Vepampoo in Tamil, these neem flowers can be used fresh, dried or in a powdered form. They’re used commonly in the South to cook a number of dishes: flower rice, pachadi, rasam, lentils and more. They’re often dry roasted and sprinkled on top of the dish to garnish as well.

Neem flowers can be used to treat anorexia, nausea, belching and intestinal worms. Ayurveda suggests neem leaves are good for the eyes and useful in treating skin disease and headaches. They’re used in aromatherapy because of their calming effect. 

☆ Neem Twigs & Bark :

If you were born in India, you would have seen people chew away at a neem twig. For many years now, a neem twig is what people used as a make-do toothbrush. It fights germs, maintains the alkaline levels in your saliva, keeps bacteria at bay, treats swollen gums and also gives you whiter teeth. The twig also shreds into threads, almost like bristles that also destroy and prevent plaque.

☆ Neem Oil :

Neem oil that's extracted from neem seeds is rich in medicinal properties which are what makes it a great ingredient in cosmetics and other beauty products: soaps, hair oil, hand wash, soap etc. It can treat a bunch of skin diseases and is known to be an excellent mosquito repellent. You can mix it with coconut oil and apply it over your body as well. It is believed that in India, small children are fed neem oil as a type of cure-all. Besides being such a great Ayurvedic healer, neem oil can be used to protect other plants. It can also be used in creams, soaps and other cosmetic products. Here are some great uses of neem oil you may have missed:

• Say no to blackheads: Take 2-3 drops of neem oil, dilute it with water and apply this mix on your blackheads. Apply this regularly to get rid of blackheads and prevent them from coming back.

• Anti-ageing: Neem oil is extremely nourishing and can be added to your face packs. It also helps ageing skin, any kind of skin irritation and itching.

• For great hair: Take some neem oil and rub it into the scalp, leave it in for a while and wash. Neem oil can strengthen your hair, prevent hair fall and treat dandruff.

 

Neem Side Effects :

Neem can act as a refrigerant and can reduce the temperature of a specific tissue or even the entire body. Use caution if cold is a key player in any given condition. Discontinue use and consult your health care practitioner if there are any signs of nausea, vomiting, loose stools, or excess hunger.

While neem has certainly stood the test of time and has been deemed safe with appropriate and moderate use, it remains a powerful herb and should be treated with respect, particularly when taken internally. Because herb/drug interactions have not been researched extensively, exercise caution when combining neem with prescription drugs.

• Some data suggests to avoid the use of neem while taking acetaminophen.

• Neem may intensify the effect of medications aimed at lowering blood pressure or blood sugar, causing blood sugar and blood pressure to drop.

* Contraindications :

Neem should not be taken by any of the following persons:

• Pregnant women, infants, or children

• Anyone trying to conceive—male or female

• Those with allergies to any plants in the mahogany family.

• Anyone exhibiting extremely elevated vata, wasting (such as with bone loss), or debility.